Rouw in de zorg


Onderstaande verhaal kwam ik tegen op Facebook op de pagina van Broeder Sjuul

Ik deel dit omdat het mij raakt vanuit mijn dubbele rol als ervaringsdeskundige in rouwen bij Leven maar ook als zorgverlener aan mensen die door een rouwproces gaan..

Zowel de bewoner die rouwt omdat hij langzaam het leven los moet/gaat laten en om de naaste die rouwt bij leven omdat hij of zij de persoon waar je zoveel van houdt los moet laten..

Zo mooi hoe Broeder Sjuul dit verwoord..  kan het niet beter verwoorden.

Vanuit mijn rol als ervaringsdeskundige en vanuit mijn rol als zorgverlener raakt mij ook die ene zin van Manu Keirse

“Rouw is Liefde die haar huis kwijt is”

Dakloos…. eenzaam.. dit zijn de woorden die bij mij opkomen als je je huis kwijt bent..

Liefde die je niet meer geven kan omdat diegene er niet meer is, of Liefde geven door een andere manier van vasthouden…

Maar wat hebben we tegelijk Liefde nodig om door te kunnen gaan, om te blijven staan, om te rouwen.. om te leven.. om te blijven vasthouden..

Liefde.. vaak is het zoeken naar binnen het rouwen

Maar wat ben ik dan blij en dankbaar dat als ikzelf de Liefde moeizaam kan vinden.. ik één Iemand ken die “LIEFDE” is.. die mijn “huis” mijn hart wil vullen met Liefde.. zodat er ruimte komt om door te gaan, om vol te houden..  om te blijven vasthouden..

Voel ik dat dan altijd?

Nee hoor.. het is en blijft zoeken en afstemmen op die liefde met de grote L!

Klik op de link om het bericht te lezen.. onder de link heb ik ik het hele bericht geplaatst voor de mensen zonder social media!

https://www.facebook.com/share/p/1BThJm9nZz

Broeder Sjuul

Er zijn momenten die je blik op zorg voorgoed veranderen.
Voor mij was dat het moment dat ik mijn partner Sander verloor.
In één klap stond mijn wereld stil.
En toch ging alles om me heen gewoon door, ook het werk, de zorg, de cliënten, de collega’s, de vergaderingen.
Dat contrast was bijna niet te bevatten.

Ik merkte hoe moeilijk het is om verdriet te dragen in een wereld die vooral vooruit wil.
Maar juist dat moment leerde me iets essentieels over wat zorg écht is: zorg is aanwezig durven zijn, ook als er geen oplossing is.

In de wijkverpleging kom je rouw overal tegen.
Bij cliënten die hun partner verliezen, bij mantelzorgers die overbelast raken, bij mensen die hun zelfstandigheid kwijtraken.
En soms bij collega’s die, net als jij, iets of iemand hebben verloren.

Rouw is geen uitzondering in ons werk, het is verweven met wat we doen.
Toch praten we er vaak weinig over.
We zijn getraind om te handelen, te plannen, te coördineren.
Maar niet om te blijven zitten bij iemand die huilt.
Niet om stil te zijn in het ongemak.

Toch is dat precies waar de kern van zorg ligt:
niet in het oplossen, maar in het aanwezig zijn.
Zoals Manu Keirse het zo mooi zegt:

“Rouw is liefde die haar huis kwijt is.”

Die zin raakte me diep, omdat hij iets laat zien wat we in de zorg vaak vergeten: achter elk verdriet zit liefde.
En liefde vraagt niet om oplossingen, alleen om erkenning.

In de opleiding leer je veel over protocollen, structuren en zorgplannen.
Maar niemand leert je wat je moet doen als iemand aan de keukentafel in tranen uitbarst.
Of als een collega na het overlijden van een cliënt stil blijft en zegt: “Het hoort erbij.”

Leiderschap in rouw betekent precies dát durven zien.
Niet wegkijken, maar blijven.
Niet troosten om te sussen, maar luisteren om te begrijpen.

Soms is leiderschap niet hardop praten, maar stil aanwezig zijn.
Soms is het durven vertragen in een wereld die haast heeft.
Soms is het zeggen: “Ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik ben er wel.”

Vier taken van rouw die mij hielpen om rouw beter te begrijpen, bij mezelf én bij anderen:

1. De werkelijkheid aanvaarden.
Dat klinkt eenvoudig, maar het is misschien wel het moeilijkste. Het besef dat iemand echt weg is, dringt vaak langzaam door.

2. De pijn doorleven.
Rouw doet pijn, fysiek, emotioneel, existentieel. Verdriet toedekken helpt even, maar het vertraagt het herstel.

3. Aanpassen aan een leven zonder de ander.
Nieuwe rollen, nieuwe routines, nieuwe betekenis vinden.

4. Het verlies emotioneel een plek geven.
Niet loslaten, maar anders vasthouden.

Als zorgverlener kun je cliënten begeleiden in dat proces. Niet door het over te nemen, maar door aanwezig te blijven, vragen te stellen, ruimte te maken.

We vergeten vaak dat zorgverleners zelf ook rouwen.
We verliezen cliënten die we jarenlang hebben verzorgd.
We dragen verhalen, beelden, geuren, woorden met ons mee.
En soms ook ons eigen verlies.

Maar de zorg vraagt zelden: “Hoe gaat het met jou?”
De werkdruk is hoog, de agenda’s vol, en verdriet krijgt geen plek op het rooster.

Toch is het noodzakelijk om stil te staan bij wat verlies met ons doet.
Want wie verdriet wegduwt, verhardt.
En verharding is het tegenovergestelde van zorg.

In mijn eigen team heb ik ervaren hoe waardevol het is om ruimte te maken voor rouw.
Een kaarsje branden, een kort moment van stilte, een gesprek in de koffiekamer.
Kleine dingen, maar ze maken groot verschil.

Ze zorgen ervoor dat we mens blijven in de zorg, niet alleen voor anderen, maar ook voor elkaar.

Leiderschap in kwetsbaarheid betekent:
jezelf toestaan mens te zijn.
Durven zeggen: “Dit raakt mij.”
Grenzen bewaken zonder je hart te sluiten.

Het betekent ook anderen uitnodigen om datzelfde te doen.
Want een cultuur waarin ruimte is voor verdriet, is een cultuur van vertrouwen en veiligheid.

We hoeven geen therapeuten te zijn.
We hoeven niet alles te kunnen dragen.
Maar we mogen wel aanwezig zijn, met zachtheid, eerlijkheid en aandacht.

Zoals een cliënt ooit tegen mij zei:
“Je hoeft mijn verdriet niet te dragen. Blijf gewoon even zitten, dat is al genoeg.”

Dat moment zal ik nooit vergeten.
Het was stil.
En in die stilte zat alles wat zorg voor mij betekent.

Rouw hoort bij het leven.
En dus hoort rouw ook bij de zorg.
We kunnen rouw niet plannen, niet versnellen, niet voorkomen.
Maar we kunnen haar wél erkennen, dragen en delen.

Als helpende, verzorgende, verpleegkundige, artsen en alle andere disciplines zijn we niet alleen zorgverleners, we zijn getuigen van menselijkheid in al haar vormen: vreugde, verlies, hoop en liefde.

En misschien is dat wel het mooiste aan ons vak:
dat we anderen mogen bijstaan op de meest kwetsbare momenten van hun leven.
En dat we daarin, stukje bij beetje, ook onszelf beter leren kennen

Rouw is geen einde

Be Blessed

Hoop in diepe dalen


Wauw.. wat een bemoedigende preek!
Over Rouw, verlies, Jezus, emmausgangers… enz enz..

Tot tranen toe geroerd.. Zijn nabijheid zo ervaren deze morgen..

Ook als je alleen bent kan God zo dichtbij komen.. Hij geeft wat je nodig hebt..
Conclusie;  Hoe diep je vallei ook is.. Hij is erbij.. Hij wandelt naast je en vraagt;

Hoe is het met je.. 


Ik kan niet anders dan deze dienst met je delen..
Delen = helen

Be Blessed!

Als het donker te donker is…


Als het donker te donker is’
© Renee Klijnsma

Als het donker te donker is
En het koude te koud
Als het stille oorverdovend is
En de ruimte te benauwd

Als er nergens licht te vinden is
En je de warmte niet meer voelt
Als de drukte te eenzaam is
En men niet meer weet wat je bedoelt

Weet dat ik een deken heb
En een vuur om aan te warmen
Ik zet thee, speel muziek
En neem je in mijn armen

Dan dansen we tegen beter weten in
En zingen alsof niemand ons hoort
We huilen tot de tranen stoppen
Tot het licht aan de horizon gloort

Dan wachten we op beter
Samen in een liefdevol huis
Totdat we weer lachen en genieten
En je kunt zeggen: ik ben thuis

Openbaring 21:4






Hij zal alle tranen uit hun ogen wissen.
Er zal geen dood meer zijn,
geen rouw, geen jammerklacht, geen pijn.
Want wat er eerst was is voorbij!
Openbaring 21:4

Wat verlang ik naar voorbij

Soms voor die ander, soms gewoon voor mij

Wat verlang ik naar Zijn handen,

die alle tranen uit onze ogen zal halen,

welke nu nog zo vaak daar branden.,

van verdriet, frustratie, pijn of falen.

Wat verlang ik naar voorbij.

Ik bij Hem, Hij volledig thuis in mij!

Be Blessed!

Licht en Hoop


Mooi gedicht.. verdriet mag er zijn… tranen laten rollen lucht alleen maar op..
Laten we vanavond met z’n allen een kaars aansteken om verdriet met elkaar te delen.. Maar ook door licht en hoop te verspreiden, in deze duistere tijd van ziekte, dood en pijn hebben we juist licht en hoop nodig…

Zijn licht! Zijn hoop!

Doe je mee?

Als alles duister is,
ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft,
vuur dat nooit meer dooft …
een lied uit Taizé

Laat ons huilen

Laat ons huilen om de doden
die eenzaam daalden in het graf.
Laat ons huilen om hen die geloven
dat ziekte een oordeel is, een straf.
Laat ons huilen om de ouderen
die gescheiden worden van man of vrouw
Laat ons huilen, laat ons rouwen;
de dood zet velen in de kou.
Laat ons huilen om de zieken
die in slaap moeten worden gebracht.
Laat ons huilen om de fabrieken
waar straks niemand meer wordt verwacht.
Laat ons huilen om de kinderen
die thuis steeds minder veilig zijn.
Laat ons huilen waar krachten minderen
waar gebeden wordt om lucht in pijn.
Laat ons huilen om de vaders
die zich zorgen maken om hun werk.
Laat ons huilen want de kaders
van ons leven blijken minder sterk.
Laat ons huilen om de moeders
die plotseling een juf moeten zijn.
Laat ons huilen om zusters, broeders
die samen worstelen met hun pijn
Laat ons huilen om hen die zorgen
en moeten kiezen tussen goed en kwaad.
Laat ons huilen om wie niet geborgen
en heel eenzaam in het leven staat.
Laat ons huilen om de landen
waar één leider de macht in handen neemt
Laat ons huilen om de ander;
we raken zo van elkaar vervreemd.
Laat ons huilen om ons leven
dat plotseling op zijn kop werd gezet
Laat ons huilen om ons streven
dat alles maar zo maakbaar werd.
Laat ons huilen totdat al onze tranen
in dit tijdelijke droeve aardse dal
een rivier van vrede mogen banen
tot het rijk Gods komen zal.

Geschreven door Ronald Lammers.

Be Blessed!

Samen, loslaten, rouwen, toekomst en plannen maken gaan hand in hand!


Hier zit ik dan achter mijn laptop… ooo ik wil zoveel vertellen… wil jullie zo graag bijpraten hoe het hier gaat.. maar weet niet hoe.. weet niet welke woorden ik moet gebruiken…

Het is hier ingewikkeld de laatste tijd… er gebeurt veel… ik zit al maanden na te denken.. te wikken en te wegen wat ik zal schrijven… en dan zit ik vanavond hier alleen… (mijn mannetje ligt ziek op bed.. ik zou naar een concert maar helaas kan en wil ik hem nu niet alleen laten..) en na te denken over mijn website.. over mijn bloggen wat ik dus al maanden niet doe.. ja ik maak mijn afbeeldingen waar ik veel in kwijt kan.. maar woorden op papier.. nee… en wat zou ik dat veel meer willen doen..

En dan zit ik dus achter mijn laptop en zeg ik tegen mij zelf… hou maar op je weet toch de woorden niet te vinden..

Zo scrol ik op Facebook en komt er een dagelijkse overdenking voorbij van Zussenliefde Je staat er nooit alleen voor!

Oeff die raakt.. ik lees het en voel mijn hart sneller kloppen en ik wordt er helemaal warm van… er komt een diep besef met schaamrood op de kaken.. ja Heer ik ga door met de opdracht die U mij gegeven heeft.. drie jaar geleden.. bloggen.. maar Heer wilt U mij de woorden geven…

En in dat vertrouwen ga ik jullie bij praten.. dat Hij mij de woorden gaat geven..

Wij zijn nu ongeveer 2 maanden verder en er is al weer veel gebeurt.. nou ja veel.. weet je het afgelopen jaar is er veel gebeurt.. gebeurt met mijn man, met mij en met onze relatie..

Wat is het ontzettend moeilijk en ingewikkeld als je zoveel van iemand houdt en elkaar langzaam verliest door een vreselijke mensonterende ziekte.. en weet je het gebeurt niet van het ene op het andere moment… nee het begint langzaam maar gaat wel gestaag door.. en dan zijn het nog niet eens alleen de cognitieve problemen maar ook lichamelijk gaat mijn man achteruit.. onder andere doordat hij binnen de CADASIL hartproblemen heeft (Angina Pectoris).

Er is al allerlei hulp in huis.. thuiszorg, ergotherapie, SPV’er… waar ik erg blij mee ben hoor… maar je leven staat op de kop.. weer aanpassen aan een leven met hulpverleners… (dacht dat ik er nu wel klaar mee zou zijn) maar ook fijn hoor hoef het hierdoor niet alleen te dragen..

Maar het moeilijkste vind ik toch wel dat je elkaar kwijt raakt.. ondanks dat je elkaar elke dag ziet.. elke dag met elkaar eet, slaapt.. maar delen.. waar je mee bezig bent… wat je voelt.. waar je doorheen gaat.. je gevoelens… emoties.. kortom het contact met je partner wordt anders… het contact verandert… elkaar begrijpen wordt veel lastiger.. je kunt elkaar niet meer vinden in waar je elkaar altijd in vond..

Dementie is verschrikkelijk…

En aan deze situatie kan ik echt niet wennen.. dit maakt mij ontzettend verdrietig, maar ook ontzettend eenzaam… ik ben namelijk een mensenmens en als ik mij niet meer kan verbinden met de mensen waar ik intens van hou dan ga ik van binnen letterlijk een beetje dood..

Als ik niet kan delen.. stik ik..

Ik heb 17 jaar een relatie gehad waarin ik weg kwijnde omdat ik mij niet kon uiten.. niet kon verbinden met de mensen waar ik intens van hield.. door een narcistische ex-partner… die situatie deed mij langzaam stikken.. doordat ik niet kon delen, niet kon uiten konden de mensen om mij heen de situatie niet goed inschatten en zijn er vele misstanden geweest.. waar ik nu nog de gevolgen van trek..

Laat ik dit dan nu weer gebeuren?? Ga ik mij weer in stilte hullen.. nu natuurlijk om een hele andere reden… begrijp mij goed.. maar hoe ga ik hier dan mee om.. in het hier en nu?

Hier heb ik veel strijd om gehad en nog hoe vindt ik mijn weg hierin.. Wat ga ik zelf doen om deze eenzaamheid te lijf te gaan… waar haal ik mijn energie uit en wat houdt mij nog op de been in deze moeilijke ingewikkelde situatie… wat zorgt er voor dat ik niet langzaam stik in stilte.. in eenzaamheid..

De hele situatie maakt mij zo ontzettend onzeker en knalt ontzettend op mijn blauwe plekken.. en dan ben ik zo aan het worstelen..

Oke zeg je… misschien moet je dan gaan bidden??

Ik kan op dit moment moeilijk bidden omdat ik moeilijk mijn woorden kan vinden… woorden om mijn grote verdriet onder woorden te brengen… mijn emoties zijn af en toe zo heftig en als ik dan naar God ga, in zijn onvoorwaardelijke Liefde kom..  weet ik dat ik breek.. en dat mag dat weet ik… maar dat kan ik op dit moment niet handelen.. ik moet sterk zijn.. ik zit in een overlevingsmodus…. gelukkig laat ik het af en toe gedoseerd toe.. en ik weet dat het oké is.. dat God het oké vindt…

Bidden doe ik op dit moment liever door te zingen.. omdat ik dan veel beter mijn emoties kan uiten naar God toe..  ik kan moeilijk woorden vinden om te bidden maar als ik zing gaat mijn hart open… en gelukkig kijkt God naar mijn hart en niet naar mijn woorden..

En ja heel eerlijk…soms zing ik ook gewoon met mijn verstand en schakel ik mijn gevoelens uit omdat die dan te heftig zijn…

En juist op die momenten als ik het niet meer weet en radeloos achter mijn laptop zit.. leeg..  dan gebeurt het.. dan komt God mij tegemoet… als ik niet meer Zijn hand kan vastpakken.. pakt Hij mijn hand vast… als ik leeg ben… kan Hij mij juist vullen…

Wat hebben wij een liefdevolle God…  Hij laat zichzelf zien in een liefdevolle overdenking…

Dan wordt ik ontroerd en klein om het feit dat God mijn gedachten kent.. dat Hij mij door en door kent… dat ik soms gewoon niks hoef te zeggen.. dat Hij mijn hart begrijpt zonder woorden…

En wat geeft dat rust… geen angst dat Hij alles van mij.. al mijn gedachten… maar het voelt juist als thuiskomen..  geborgenheid.. vrede.. rust… HIj weet precies wanneer en wat ik nodig heb.. en dan pak ik Zijn uitgestoken hand opnieuw.. en vraag ik Hem stil.. wilt u mij maar weer opnieuw vullen…

Fijn om te weten dat ik altijd die Hand vast mag pakken.. ook als ik het zelf niet meer weet…

Hij heeft mij een opdracht gegeven.. en die wil ik graag vervullen.. maar ooo die onzekerheid vanuit mijn blauwe plekken..

Het is vaak aan ons om de stap te zetten om het anders te doen… ik kan doen zoals ik altijd heb gedaan, maar heb ook de ervaring gehad dat het mij toen niet verder heeft gebracht maar waardoor ik veel ben kwijtgeraakt..

En ja het voelt vertrouwt om de dingen te doen zoals je het altijd hebt gedaan.. maar het helpt je niet verder… dus wil je het anders doen dan moet je veranderen… maar wat kost dat veel tranen… energie.. en lef… maar durf uit je comfortzone te stappen..

Het maakt je wereld groter…

Laat los al die onwaarheden.. de leugens die je verteld zijn dat je niets waard bent, dat je het toch niet kunt, dat ze je toch niet geloven.. enz…enz… maar geef deze leugens aan Hem.. en ga geloven in Zijn waarheden!

STA OP EN SCHITTER!!!

Toen God mij in 2010 bevrijdt heeft uit mijn situatie is Hij iets in mij begonnen… en Hij gaat door.. stap voor stap is Hij mij aan het genezen, aan het vormen zoals Hij mij heeft bedoelt.. en ja af en toe is dat erg pijnlijk.. snoeien doet zeer… maar het is zo nodig om goede vrucht te dragen.. ik heb hierdoor in de afgelopen acht jaar zoveel geleerd.. en nog mag ik elke dag van Hem leren… en hierin ga je dan ook stappen zetten..

Stappen in geloof…

Nadat God mij in oktober 2017 opnieuw heeft aangeraakt werd ik weer mobiel.. oooo wat geniet ik daar nog elke dag van.. elke dag kijk ik dankbaar terug op dit wonder.. en natuurlijk blijf ik mij ontzettend bewust van het feit dat mijn lichaam lichamelijk ontzettend kwetsbaar is geworden door wat ik allemaal heb meegemaakt.. waarin ik ook mijn hoofd voortdurend eraan moet herinneren dat ik de balans moet goed bewaken..  maar geestelijk wordt ik steeds sterker..

En wie had ooit gedacht dat ik na 30 jaar WAO weer tegenover een arbeidsdeskundige zou zitten van de UWV om te kijken wat er voor mij nog mogelijk is… en ja ik mag jullie vertellen dat er nog toekomst is.. dat er een weg van herstel is.. samen met een God van herstel mag ik dit hersteltraject ook op werk gebied gaan bewandelen.. waar het eindigt heb ik nog geen idee… maar wat doet dit mij goed… wat krijg ik hier een zelfvertrouwen door…

Weet je het voelt of tel je weer mee… en dat is wat ieder mens nodig heeft!

Ik heb namelijk na het gesprek met de arbeidsdeskundige een competentietest mogen doen via de UWV…

Bloos Bloos…. wat was ik ontzettend verrast toen ik de uitslag las… ik heb hierover op 20 maart een afspraak om dit te gaan bespreken.. en wie weet kan ik op den duur de WAO achter mij laten… er is in ieder geval toekomstperspectief…

En ja ook leerpunten.. maar zo fijn om te weten wat mijn leerpunten zijn.. dat zijn dingen waar je aan kan werken… en ook om te waken want het zijn ook mijn valkuilen..

Ehhh onzekerheid… ach dat wist ik nog niet hihi..

Dit hele traject was voor mij ondenkbaar.. nooit had ik dit nog durven dromen… in de donkerste periode van mijn leven was er zelfs sprake dat ik voorgoed opgenomen zou worden in een psychiatrisch ziekenhuis.. als ik daar aan terug denk wordt ik ontzettend verdrietig omdat ik weet dat het soms echt gebeurt.. terwijl er in sommige gevallen nog wel genezing mogelijk is..

Wat ben ik dan blij en ontzettend dankbaar dat ik toen wel mijn mond heb opengedaan en heb gezegd, nadat ik er was wezen kijken… DIT NOOIT!! Ik zei dit omdat ik wist dat wat de hulpverlening en de mensen dachten niet de realiteit was… dat de waarheid heel anders was…

En dan nu.. jaren… jaren later is mijn leven is 180 graden gedraaid.. heb ik een nieuw leven van Hem ontvangen..

Mijn toekomst ligt in Zijn handen.. ik mag het loslaten en mijn hele leven aan Hem overgeven en dan kan Hij mij opnieuw vullen en handvatten geven, en met vallen en opstaan al zoekende zal ik op de plek komen die God voor mij bedoelt heeft..

Ook mag ik op die manier de situatie thuis loslaten en overgeven in Zijn handen.. in de wetenschap dat God zorgt.. voor mij .. voor mij man.. voor onze situatie… waar kan het veiliger zijn dan onder Zijn vleugels en in Zijn sterke hand…

Opwekking 695

Verberg mij nu
onder uw vleugels Heer
houd mij vast
in Uw sterke hand

Als de oceaan haar krachten toont
zweef ik met U hoog
boven de storm
Vader, U bent sterker dan de vloed
dan word ik stil;
U bent mijn God!

Vind rust mijn ziel
in God alleen
ken Zijn kracht
vertrouw Hem en wees stil

Als de oceaan haar krachten toont
zweef ik met U hoog
boven de storm
Vader, U bent sterker dan de vloed
dan word ik stil;
U bent mijn God!

Opwekking 695

Ik ben af en toe intens verdrietig een wankel in de stevige storm die over ons heen raast… maar doordat God mij nieuwe perspectieven geeft kan ik doorgaan.. kan ik stappen zetten.. ondanks de rouw.. de pijn.. het verdriet..

En dan gaat Samen, loslaten, rouwen, toekomst, plannen maken, hand in hand!